Suốt gần 3 năm qua, những biến động bất lợi của thị trường Trung Quốc với chính sách “zero covid” khiến người trồng thanh long gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên, nhiều HTX thanh long trên địa bàn tỉnh Long An vẫn đứng vững, thành viên của nhiều HTX vẫn có lợi nhuận ổn định.
Đứng vững nhờ đa dạng thị trường
Đơn cử, tại huyện Châu Thành, HTX Thanh long Tầm Vu là một trong những điểm sáng nổi bật. Giám đốc HTX Trương Quang An cho biết, HTX hiện có hơn 40 thành viên, sản xuất diện tích hơn 50ha và hàng trăm hộ liên kết.
Phần lớn diện tích trồng thanh long của HTX đều được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP. Đầu năm 2022, HTX còn đầu tư xây dựng nhà kho hơn 5.500m2 để chế biến, đóng gói thanh long xuất khẩu, xây dựng kho lạnh bảo quản thanh long với sức chứa 500 tấn.
Nhờ sản xuất hiện đại, bình quân hàng năm, HTX xuất khẩu thành công hàng nghìn tấn sản phẩm, trong đó 50% xuất đi Trung Quốc, số còn lại xuất sang Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản, Thái Lan, Singapore, Ấn Độ, các tiểu Vương quốc Ả Rập Thống Nhất,… Nhờ đó mà doanh thu của HTX luôn ổn định, 100% thành viên HTX ở mức khá giả, nhiều hộ liên kết thoát nghèo, vươn lên.
Đặc biệt, để thành viên yên tâm sản xuất làm giàu, HTX ký hợp đồng mua 100% sản phẩm với giá sàn 10.000 đồng/kg, bảo đảm nông dân có lợi nhuận cao, khi giá thị trường cao hơn giá sàn, HTX sẽ mua cao hơn giá thị trường từ 2.000-3.000 đồng/kg.
“Những năm qua, bất chấp dịch bệnh, giá cả dao động theo mùa, HTX đã giải thành công bài toán phụ thuộc thị trường Trung Quốc, nâng chất lượng nông sản, đa dạng hóa thị trường để xuất khẩu sang nhiều nước Châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc,… đảm bảo đời sống, kinh tế cho thành viên, hộ liên kết”, Giám đốc HTX Trương Quang An cho hay.
 |
Sự cải tiến về sản xuất giúp nhiều HTX tự tin tiếp cận với những thị trường mới. |
Không chỉ đẩy mạnh xuất khẩu, để giảm phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, nhiều HTX đang chủ động “quay xe” về chinh phục người tiêu dùng trong nước. Điển hình như HTX sản xuất, chế biến nông thủy sản Phú Cường, xã Hợp Thành (TP.Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình).
HTX Phú Cường hiện có 30 ha chuối được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP, sản lượng mỗi năm khoảng 1.000 tấn, trước đây chủ yếu xuất sang thị trường Trung Quốc qua đường chính ngạch.
Tuy nhiên, từ cuối năm 2021 đến nay, cửa khẩu Trung Quốc có nhiều yêu cầu kiểm dịch khắt khe hơn nhằm kiểm soát dịch Covid-19, điều này gây nhiều rào cản và khó khăn trong khâu vận chuyển nông sản. Các chi phí bến bãi, bảo quản… bị đội giá lên khá cao, HTX gần như không thể vận chuyển hàng để xuất bán theo đường chính ngạch do không đủ chi phí.
Ông Trần Văn Tuấn, Giám đốc HTX, cho biết bình quân mỗi năm, HTX xuất bán từ 400 - 600 tấn chuối tươi sang thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, do dịch bệnh tại thị trường này hiện vẫn rất phức tạp, việc xuất khẩu khó khăn, HTX đã chủ động chuyển hướng sang tiêu thụ tại thị trường nội địa.
Kết quả, nhờ chuyển hướng kịp thời, sản phẩm của HTX tiêu thụ tốt, đảm bảo thu nhập cho thành viên. Trong 3 tháng đầu năm 2022, HTX đã tiêu thụ 120 tấn chuối bằng hình thức bán lẻ cho tiểu thương nội tỉnh, đầu mối tại các chợ ở khu vực Hà Nội, Thanh Hóa, Tuyên Quang…
Cần những "cú hích" thích đáng
Rõ ràng, việc giảm phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc là chuyện rất khó nhưng không phải là không thể. Và để làm được điều đó, không còn cách nào khác, hàng hóa Việt Nam phải tìm cách để hiện diện ở nhiều thị trường quốc tế khác, đặc biệt là ở các thị trường “khó tính” như Mỹ, Nhật Bản, EU…
Theo đó, nhiều chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp, HTX cần phải chủ động tìm hiểu nhu cầu mặt hàng, tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm liên quan đến từng mặt hàng sản xuất kinh doanh của đơn vị mình, từ đó xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp thực tế.
Cụ thể, doanh nghiệp, HTX cần nắm rõ quy trình và tiêu chí xuất khẩu sản phẩm vào từng hệ thống phân phối của nước sở tại, đẩy mạnh kết nối với các đối tác trực tiếp là các siêu thị để đáp ứng các đơn hàng có số lượng lớn.
Cùng với đó, để giảm chi phí, tăng sức cạnh tranh, các doanh nghiệp, HTX cần có liên kết theo chuỗi giá trị, đầu tư sản xuất chuyên nghiệp theo tiêu chuẩn quốc tế, chú trọng chế biến sâu, từ đó thu hút và đáp ứng được tiêu chuẩn của các nước và cạnh tranh được với hàng hóa sở tại.
Nhìn từ kinh nghiệm của Thái Lan có thể thấy, Thái Lan đã có nhiều chính sách cụ thể để HTX, doanh nghiệp chuyên tâm vào sản xuất nông nghiệp theo chuỗi như đầu tư các trung tâm công nghệ cao, với máy móc hiện đại phục vụ miễn phí ở từng địa phương hay áp dụng các chính sách miễn giảm thuế thu nhập, thuế kinh doanh, thuế lợi tức cho các cơ sở chế biến mới thành lập.
Đặc biệt, các thủ tục cho việc xuất khẩu nông sản có thể được thực hiện ngay tại chỗ. Nghĩa là nhà xuất khẩu có thể hoàn tất thủ tục hải quan, nhận giấy chứng nhận xuất xứ (C/O), chứng nhận kiểm dịch thực vật, kiểm tra an toàn vệ sinh, kể cả những dịch vụ chiếu xạ, kho vận, đóng gói, thông tin tư vấn về thị trường, luật lệ... ngay tại Trung tâm Dịch vụ xuất khẩu nông sản một cửa của Thái Lan. Trong khi các doanh nghiệp, HTX tại Việt Nam vẫn gặp khó trong khâu này.
Rõ ràng, sự quan tâm của cơ quan quản lý, địa phương là yếu tố vô cùng quan trọng, bên cạnh sự chủ động của các HTX, doanh nghiệp trong quá trình đa dạng hóa thị trường, giảm sự phụ thuộc vào thị trường duy nhất, từ đó giải hết bài toán “được mùa mất giá”, mang lại lợi ích bền vững, làm giàu cho nông dân.
Nguồn: Lệ Chi(VnBusiness)