Ngày 2/2, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Diễn đàn kinh tế hợp tác, HTX năm 2024 với chủ đề "Hoàn thiện chính sách hỗ trợ của Nhà nước theo Nghị quyết số 20-/NQ/TW ngày 16/6/2022 - Động lực thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể (KTTT), hợp tác xã (HTX) trong giai đoạn mới".

HTX doanh thu chục tỷ đồng, thành viên ấm no

HTX Nông nghiệp Thới Thạnh (Bến Tre) là một trong những mô hình KTTT đang cho thấy rõ hiệu quả và vai trò. Hoạt động sơ chế dừa hàng ngày của HTX đã tạo ra việc làm và tăng thu nhập cho hơn 40 thành viên trong HTX với thu nhập bình quân 5 triệu đồng/tháng.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Diễn đàn kinh tế hợp tác, HTX .

Đại diện HTX Nông nghiệp Thới Thạnh (Bến Tre) cho biết thời gian qua, HTX đã thiết lập mối liên kết bền vững với doanh nghiệp để xây dựng vùng sản xuất nguyên liệu dừa hữu cơ đến nay diện tích đạt gần 150 ha. Canh tác dừa hữu cơ đã mang lại lợi nhuận trực tiếp cho thành viên từ 15 - 20% so với canh tác thông thường. Ước tính tổng lợi nhuận trực tiếp từ canh tác dừa hữu cơ của thành viên HTX khoảng 750 triệu đồng/năm và tổng doanh thu năm 2022 là 11,2 tỷ đồng và lợi nhuận từ dịch vụ là 92,1 triệu đồng.

Đáng chú ý, HTX trên đã áp dụng, ứng dụng quy trình kỹ thuật nuôi tôm càng xanh toàn đực trong vườn dừa hữu cơ cho nhóm thành viên HTX gồm 32 hộ với 16 ha, tạo doanh thu, thu từ nuôi tôm càng xanh toàn đực đạt 4,5 tấn/năm.

Hay tại Cần Thơ, HTX Khiết Tâm với trên 340 ha lúa đã ký kết hợp đồng sản xuất hàng trăm tấn lúa giống cho: Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long, Công ty giống cây trồng Thái Bình và Tập đoàn Lộc Trời, với giá cao hơn khoảng 500 đồng - 700 đồng/kg. HTX đã chính thức được công nhận sản xuất "lúa, gạo" đạt tiêu chuẩn GlobalGAP, tức là có thể sản xuất được giống lúa chất lượng theo tiêu chuẩn của các thị trường khó tính.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân cho biết: thống kê giai đoạn 2021-2023 cho thấy, 71,3% các HTX thành lập mới có các sáng lập viên trẻ (độ tuổi từ 27-40), nhiệt huyết, có kiến thức, trình độ về các lĩnh vực khởi nghiệp, mạnh dạn và sáng tạo trong tiếp cận công nghệ, nguồn lực (nhân lực, vốn, tín dụng,...) để đầu tư thực hiện các phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, phát triển một số loại hình dịch vụ, thương mại mới, đáp ứng yêu cầu, năng lực, sở trường của thành viên, phù hợp với nhu cầu thị trường và góp phần phát triển kinh tế-xã hội địa phương.

Tiêu biểu như HTX nông nghiệp thương mại dịch vụ Long Thới Thịnh (Tiền Giang), HTX nông nghiệp dịch vụ Quảng Đức (Phú Yên); HTX dịch vụ tổng hợp Thắng Lợi (Yên Bái).

Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan đánh giá, khu vực KTTT, trong đó HTX, đã xây dựng nhiều mô hình kinh tế hiệu quả, ứng dụng nông nghiệp thông minh, số hóa, cơ giới hóa, đẩy mạnh liên kết sản xuất, giúp giảm chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận, nâng cao thu nhập, cải thiện phúc lợi cho thành viên hợp tác xã và cư dân nông thôn.

Nhắc lời Thủ tướng Phạm Minh Chính trong chuyến khảo sát mô hình nông nghiệp công nghệ cao, sản xuất lúa của HTX Dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi, tỉnh Đồng Tháp: “HTX đi đúng hướng, góp phần xây dựng nông thôn hiện đại, công nghiệp hóa nông thôn”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan kêu gọi các tổ chức, cá nhân tham gia chuyển đổi HTX từ đơn chức năng sang đa chức năng, từ chuỗi cung ứng sang chuỗi giá trị.

Hoàn thiện chính sách hỗ trợ

Trên cơ sở đó, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, việc hoàn thiện chính sách hỗ trợ HTX trong lĩnh vực nông nghiệp thời gian tới cần tập trung thống nhất về mô hình và phương thức hỗ trợ phát triển. Theo nguyên tắc hỗ trợ phát triển HTX gắn với các yêu cầu về kinh tế, xã hội, môi trường và phúc lợi cho người dân nông thôn, các tổ chức, cá nhân sẽ tham gia chuyển đổi HTX từ đơn chức năng sang đa chức năng, tích hợp đa giá trị; từ chú trọng đầu vào kết hợp chú trọng đầu ra; từ chuỗi cung ứng sang chuỗi giá trị.

Kết luận Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính giao Văn phòng Chính phủ, Bộ KH&ĐT tiếp thu những ý kiến xác đáng; sớm hoàn thiện, trình ban hành văn bản phù hợp để sau Diễn đàn có sự chuyển biến cả về nhận thức và hành động một cách thiết thực, hiệu quả, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của khu vực KTTT, HTX tại Việt Nam.

Thủ tướng nhấn mạnh, khu vực KTTT, HTX vừa đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế, vừa đóng góp gián tiếp thông qua tác động tới kinh tế hộ thành viên. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, khu vực KTTT, HTX đóng góp gần 4% GDP. Ở nhiều địa phương như Thái Nguyên, Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đồng Tháp, An Giang, Cà Mau..., HTX đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn phục vụ chế biến, xuất khẩu.

Ngoài ra, khu vực KTTT, HTX còn đem lại giá trị gia tăng cho kinh tế hộ thành viên, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế cá thể, hộ gia đình - hiện đang chiếm 30% GDP cả nước. Các sản phẩm của các HTX ngày càng đa dạng, phong phú, trong đó nhiều sản phẩm có giá trị cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của thị trường. Trong Chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP, cả nước có trên 5.300 chủ thể, trong đó có 38,1% là từ các HTX.

Tuy nhiên, những kết quả đạt được vẫn khiêm tốn, chưa tương xứng so với không gian, dư địa phát triển, chủ trương, đường lối của Đảng và khung khổ pháp luật. Trong khi đó, chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho KTTT tuy nhiều nhưng dàn trải, phân tán, chủ yếu là lồng ghép, thiếu tập trung, chưa thống nhất, thiếu nguồn lực, thậm chí không khả thi. Chưa được bố trí nguồn riêng từ ngân sách nhà nước mà lồng ghép vào nhiều chương trình nên nguồn lực hạn hẹp. Các chính sách về đất đai, tín dụng, hỗ trợ xây dựng hạ tầng… ít được thực hiện; tiếp cận tín dụng còn khó khăn....

Khu vực KTTT, HTX phải nhận thức rõ, tự chủ động thoát khỏi những rào cản

Trong thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu khu vực KTTT, HTX phải nhận thức rõ, tự chủ động thoát khỏi những rào cản và vướng mắc mang tính cố hữu để vươn lên; chuyển biến mạnh mẽ về cả tư duy và hành động theo hướng ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ hiện đại, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số; phát triển cả số lượng và chất lượng các thành viên, lực lượng lao động tham gia; chú trọng nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tăng năng suất lao động, tăng cường liên kết theo chuỗi giá trị.

Đến năm 2030 sẽ có 45 nghìn HTX với 8 triệu thành viên; 340 liên hiệp HTC với 1,7 nghìn HTX thành viên. Bảo đảm trên 60% tổ chức KTTT đạt loại tốt, khá, trong đó có ít nhất 50% tham gia liên kết theo chuỗi giá trị. Đến năm 2045, bảo đảm trên 90% tổ chức kinh tế tập thể hoạt động hiệu quả, trong đó có ít nhất 75% tham gia các chuỗi liên kết (Nghị quyết số 20-NQ/TW).

Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm, phát triển KTTT, HTX là yêu cầu thực tiễn khách quan của sự phát triển, không thể không làm, không thể đứng ngoài cuộc; do đó, chúng ta phải đổi mới tư duy, bắt đầu từ nhận thức; có tầm nhìn xa, tổng thể; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, huy động mọi nguồn lực, tạo động lực theo tinh thần bắt kịp, tiến cùng với các khu vực kinh tế khác.

"Phát triển KTTT, HTX trong giai đoạn mới là một quá trình diễn ra không ngừng nghỉ, không có điểm dừng, đòi hỏi tinh thần quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, hiệu quả, tránh tư tưởng hình thức, nói không đi đôi với làm; làm phải có trọng tâm, trọng điểm, dễ làm trước, khó làm sau, đi từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp để đem lại những kết quả thiết thực....", Thủ tướng nhận định. 

Để hỗ trợ khu vực KTTT, Thủ tướng yêu cầu sớm xây dựng, ban hành văn bản hướng dẫn Luật HTX năm 2023, đồng bộ và thống nhất về thời gian áp dụng với Luật HTX 2023.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nghiên cứu, hoàn thiện các quy định đối với hoạt động cho vay nội bộ trong HTX, liên hiệp HTX tại Nghị định hướng dẫn thi hành Luật HTX (sửa đổi) nhằm hỗ trợ người lao động, thành viên HTX, góp phần xóa bỏ “tín dụng đen” ở nông thôn; Nghiên cứu báo cáo Thủ tướng Chính phủ về gói tín dụng dành riêng cho khu vực KTTT. Bộ Tài chính sớm có hướng dẫn chế độ kế toán HTX, liên hiệp HTX phù hợp; hoàn thiện các quy định về thuế phí trong đó ưu tiên hỗ trợ phù hợp cho đối tượng HTX.

Bộ NN&PTNT hoàn thiện các chính sách hỗ trợ HTX nông nghiệp phù hợp với quy định của Luật Hợp tác xã (sửa đổi) và theo định hướng của Chính phủ tại Nghị quyết số 106/NQ-CP về phát triển HTX nông nghiệp trong cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới....

Bên cạnh đó, xây dựng các chính sách hỗ trợ KTTT, HTX phải đổi mới toàn diện theo hướng bảo đảm yêu cầu đơn giản, thông thoáng và công khai, minh bạch, thiết thực hiệu quả và có tính kế thừa, chuyển tiếp; tránh những xáo trộn, gây khó khăn; các hỗ trợ phải theo hướng tiếp cận các nguyên tắc thị trường, bảo đảm công bằng, bình đẳng giữa các HTX và tạo cơ hội, động lực cho các HTX tự lực vươn lên.

Các tỉnh, thành phố nào đã ban hành chính sách đặc thù và các HTX đang thụ hưởng chính sách hỗ trợ theo Luật Hợp tác xã năm 2012 thì tiếp tục thực hiện đến hết thời gian áp dụng (theo quy định chuyển tiếp tại khoản 5 Điều 115 Luật HTX 2023).

Thủ tướng cũng yêu cầu nghiên cứu xây dựng cơ chế đặc thù trong huy động và sử dụng ngân sách hỗ trợ HTX và bảo đảm nguồn lực thực hiện chính sách. Trong đó, Bộ KH&ĐT nghiên cứu cơ chế giao vốn đầu tư phát triển thực hiện các dự án hỗ trợ hạ tầng HTX theo hướng giao thành khoản mục riêng để tạo điều kiện thuận lợi cho các bộ, ngành, địa phương phân bổ và tập trung nguồn lực cho phát triển KTTT, HTX. Bộ Tài chính cân đối nguồn lực để thực hiện chính sách hỗ trợ HTX theo tinh thần Nghị quyết số 20-NQ/TW, nhất là những chính sách thuộc trách nhiệm bảo đảm của Ngân sách Trung ương.

Nâng cao vai trò của các tổ chức đại diện, nòng cốt là Liên minh HTX Việt Nam các cấp, nhất là trong việc tuyên truyền, phản biện chính sách; làm cầu nối triển khai và tăng khả năng tiếp cận chính sách; tư vấn, hỗ trợ cho các HTX.

Đồng thời, xây dựng, phát triển HTX trên tinh thần đoàn kết, đồng lòng và hoạt động sản xuất kinh doanh vì mục tiêu chung của thành viên và của HTX. Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý HTX được đào tạo bài bản, có kiến thức về kinh tế, tài chính, kinh doanh và các kỹ năng cơ bản khác

"Chúng ta đang xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất và hiệu quả. Vì vậy, khu vực KTTT, HTX cũng phải phát triển theo hướng tự lực, tự cường gắn với tăng cường liên kết giữa các thành viên, giữa khu vực KTTT với các khu vực kinh tế khác và mở rộng hợp tác quốc tế", Thủ tướng đánh giá.

Thủ tướng nhấn mạnh: Chính phủ luôn khuyến khích và tạo mọi điều kiện thuận lợi theo quy định của pháp luật để khu vực KTTT, HTX phát triển nhanh, bền vững, đóng góp ngày càng tích cực vào thành tựu phát triển kinh tế - xã hội chung của đất nước.

                                                                       Theo: Thy Lê(VnBusiness)