HTX không bị bó hẹp
Còn ở Việt Nam, mô hình HTX “sinh sau đẻ muộn” so với trên thế giới. Nếu như năm 1852, nước Anh ban hành Luật HTX đầu tiên thì đến năm 1996, Việt Nam mới có Luật HTX đầu tiên.
Theo giới chuyên gia, trong quá trình phát triển, “chiếc áo bị chật” thì cần một chiếc áo mới vừa vặn hơn. Hay biến đổi khí hậu khiến chiếc áo đó quá mỏng hoặc quá dày nên cần thay đổi phù hợp với tình hình thế giới. HTX ở Việt Nam cũng vậy, cũng cần Luật HTX mới để phù hợp với quá trình phát triển của thị trường, biến đổi khí hậu…
Đặc biệt, một trong những vấn đề được quan tâm hiện nay là thương mại có đạo đức. Vì thị trường ngày càng phát triển, người dân càng quan tâm đến minh bạch sản phẩm. Những vụ ngộ độc thực phẩm với số lượng người bị ngộ độc lên đến hàng trăm người đã cho thấy, sản xuất kinh doanh nếu có hệ thống truy xuất nguồn gốc minh bạch sẽ nhanh chóng tìm ra nguyên nhân. Xuất khẩu cũng vậy, cũng cần mã số vùng trồng, sản xuất cần truy xuất nguồn gốc.
Còn ở một số nước, người dân thích dùng cà phê, thích sử dụng hạt điều… nhưng không trồng được nên muốn thu mua hạt cà phê, hạt điều từ những nước, những HTX có truy xuất nguồn gốc. Họ áy náy khi những đứa trẻ đang trong độ tuổi đến trường nhưng phải vất vả chăm sóc, thu hoạch nông sản.
Do vậy, kinh doanh có đạo đức trước tiên là không sử dụng lao động trẻ em, là tạo sự bình đẳng giữa nam giới và phụ nữ trong việc làm, thu nhập, chính sách đãi ngộ...
 |
2025 được coi là năm quan trọng để đưa Luật HTX 2023 vào thực tiễn khu vực kinh tế tập thể. |
TS Võ Thị Kim Sa, Phó hiệu trưởng Trường Cán bộ quản lý nông nghiệp và phát triển nông thôn II, cho rằng trong sản xuất kinh doanh, muốn ra khơi thì con tàu đó phải áp dụng hình thức kinh doanh có đồng vốn (tư bản), tối đa hóa lợi nhuận. Đó là hình thức hoạt động của doanh nghiệp. Nhưng có mô hình lấy con người là trọng tâm, tối đa lợi ích của thành viên đó chính là HTX, cụ thể được thể hiện trong Luật HTX.
Cả hai “con tàu” này đều ra khơi, vượt sóng, Luật Doanh nghiệp đã thay đổi thì Luật HTX cũng phải thay đổi để giúp HTX thích ứng hội nhập.
Bởi tự do thương mại không chỉ đặt ra yêu cầu với sản phẩm về chất lượng, nguồn vốn mà còn đặt ra các yêu cầu về tự do thương mại, toàn cầu hóa... biến đổi khí hậu khiến con người sống chậm và quan tâm đến những giá trị xã hội như hợp tác, đoàn kết để cùng giải quyết những vấn đề tập thể. Do đó, Luật HTX 2023 ra đời chính là thể hiện sự thích ứng với những điều này.
Để Luật thực sự là chỗ dựa vững chắc
Rõ ràng sư ra đời của Luật HTX 2023 là giúp HTX và các tổ chức kinh tế tập thể thuận lợi hơn trong quá trình phát triển, không bị bó hẹp trước một số quy định cứng nhắc trong Luật HTX 2012.
Đơn cử như Luật HTX năm 2023 cho phép chỉ cần sử dụng dịch vụ của HTX, không cần góp vốn cũng là thành viên của HTX. Trong khi trước đây, khi muốn vận động nhân dân vào HTX là điều không dễ với nhiều lãnh đạo HTX vì người dân cho rằng quy định phải góp vốn trong Luật HTX năm 2012 là phân biệt, phân tầng phân cấp trong chính HTX. Nhưng nay, nhiều người rất vui vẻ tham gia HTX vì không cảm thấy bị chạnh lòng.
Tuy nhiên, ngoài việc Luật đã có hiệu lực 6 tháng và đã có 2 nghị định và 2 thông tư hướng dẫn thi hành thì vẫn còn những HTX chưa nắm rõ Luật để triển khai. Thậm chí, nhiều HTX vẫn băn khoăn hoặc gặp khó khăn khi làm thủ tục sáp nhập với những HTX khác thành lập từ hàng chục năm trước.
Bên cạnh đó, theo quy định của Luật HTX 2023, hoạt động tín dụng nội bộ sẽ chấm dứt kể từ ngày 1/9/2023. Các hợp đồng tín dụng nội bộ đã được ký trước ngày 1/9/2023 các bên tiếp tục thực hiện quyền, nghĩa vụ theo hợp đồng nhưng không được gia hạn hợp đồng. Điều này khiến không ít thành viên HTX không khỏi lo lắng vì nguồn vốn tín dụng nội bộ vẫn được coi là đơn giản, thuận lợi cho HTX trong tháo gỡ khó khăn về tài chính.
Ông Nguyễn Quang Thế, Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Vũ An (Thái Bình) cho biết, việc yêu cầu phải dừng hoạt động này là rất khó vì các hộ thành viên vay vốn không phải cứ thông báo đến hạn là họ có thể trả hết 100% được. Nguyên nhân thành viên không trả được có thể do khách quan, quá trình sản xuất gặp thiên tai, bão lũ bất chợt. Điều này cũng gây khó trong việc trả vốn cho những nông dân gửi vào Quỹ tín dụng.
Không chỉ vậy, không ít Quỹ tín dụng vẫn lúng túng khi áp dụng Luật HTX 2023, nhất là Điều 61 về tham dự và biểu quyết trong Đại hội thành viên vì chưa có hướng dẫn cụ thể.
Ngoài ra, một số quy định trong Luật HTX hiện nay rất cần sự quan tâm từ phía cơ quan quản lý địa phương mới có thể thành hiện thực. Ngay như trong Nghị quyết 20-NQ/TW đã định hướng chính sách hỗ trợ đất đai đối với khu vực kinh tế tập thể. Trong Luật HTX đã có quy định chính sách hỗ trợ đất đai cho Tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX. Trong đó có quy định “Chính quyền địa phương ưu tiên bố trí quỹ đất và ưu đãi hợp lý về giá, thời gian thuê đất trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đối với Tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX chưa được hỗ trợ thuê đất”.
Điều này cho thấy, vai trò của chính quyền địa phương là rất quan trọng. Bởi “nơi nào chính quyền địa phương quan tâm thì nơi đó HTX mới phát triển”. Trong khi đất đai chính là tư liệu sản xuất của HTX nhưng chính HTX cũng khó tiếp cận đất đai bởi nhiều địa phương chưa có cơ chế, chưa thực sự tạo điều kiện thuận lợi cho HTX trong vấn đề này. Và nếu địa phương không quan tâm thì vô hình trung quy định này trong Luật HTX 2023 sẽ thụt lùi so với Luật HTX 2012.
Theo: Huyền Trang(VnBusiness)