Tại hội thảo, các đại biểu đã tham luận về lĩnh vực xây dựng và phát triển HTX trong CĐL; đề xuất những ý kiến về giải pháp, cơ chế chính sách khuyến khích, phát triển HTX trong hiện trạng liên kết và thực hiện Hợp đồng tiêu thụ lúa giữa doanh nghiệp (DN) và HTX.

Hiệu quả từ mô hình CĐL

Theo Ts. Trần Minh Hải - Trường cán bộ quản lý NN&PTNT, hiệu quả liên kết và thực hiện Hợp đồng tiêu thụ lúa giữa DN và HTX tại An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Cần Thơ và Sóc Trăng cho thấy tỷ lệ thực hiện các hợp đồng qua HTX chỉ chiếm 44,18% trong năm 2014 - 2015.

Mặc dù, vai trò của HTX tham gia chuỗi giá trị trong liên kết sản xuất và tiêu thụ là rất lớn nhưng có thể thấy liên kết “4 nhà” trong tiêu thụ nông sản còn rất lỏng lẻo. Các DN vẫn thường dựa vào lực lượng thương lái để thu mua nông sản. Chính vì vậy, nông dân thường xuyên đối mặt với cảnh được mùa mất giá.

Để khắc phục tình trạng liên kết “4 nhà” lỏng lẻo, khuyến khích hình thành liên kết theo chuỗi giá trị nông sản, ngày 25/10/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 62/2013/QĐ-Ttg khuyến khích phát triển liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản, xây dựng CĐL.

Trong khi đó, theo báo cáo tham luận của Sở NN&PTNT Long An, kết quả thực hiện các chính sách lồng ghép tại Long An bước đầu có những thuận lợi. Mô hình CĐL đã mang lại nhiều kết quả. Trong năm 2015, tỉnh phối hợp với 20 DN triển khai thực hiện 63 lượt cánh đồng với diện tích 24.440 ha, với 10.209 hộ tham gia. Vụ Đông Xuân 2016 thực hiện 43 lượt cánh đồng, diện tích 15.446 ha với 4.644 hộ tham gia. Từ đó cho thấy mô hình CĐL mang lại hiệu quả rất lớn. Tuy nhiên, để đạt kết quả tốt hơn, cần phải đẩy mạnh mô hình và cần liên kết “4 nhà” trong vấn đề tiêu thụ.

Hội thảo “Xây dựng CĐL gắn với phát triển HTX nông nghiệp kiểu mới

Gắn CĐL với HTX kiểu mới

Tại hội thảo, đại diện DGRV - ông Christian Staacke, đã chia sẻ về những kinh nghiệm xây dựng mô hình phát triển HTX nông nghiệp gắn chuỗi giá trị; chính sách hỗ trợ cho việc phát triển HTX từ đó đã đạt được hiệu quả kinh doanh tối ưu, đem lợi ích nhiều nhất cho xã viên.

Từ những mô hình thực tế trên, cho thấy trong bối cảnh nền nông nghiệp đang chuyển dịch cơ cấu mạnh mẽ nhằm tiến lên nền sản xuất hiện đại, an toàn, bền vững, việc xây dựng và phát huy mô hình Liên kết CĐL gắn với phát triển HTX nông nghiệp kiểu mới là hướng đi đúng đắn, trong đó, không thể thiếu vai trò của HTX trong chuỗi giá trị này.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Được - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Long An, cho rằng tổ chức sản xuất nông nghiệp CĐL là cách thức tổ chức sản xuất trên cơ sở hợp tác, liên kết giữa người nông dân với DN, tổ chức đại diện của nông dân trong sản xuất gắn với chế biến và tiêu thụ nông sản trên cùng một địa bàn có quy mô ruộng đất lớn.

Thực tế cho thấy, việc tổ chức sản xuất theo mô hình CĐL mang lại kết quả vượt trội so với diện tích bên ngoài. Mô hình về năng suất, chất lượng nông sản và giá trị gia tăng, được xem là các mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ hiệu quả nhất hiện nay cần được nhân rộng mạnh mẽ trong thời gian tới.

Trong khi đó, ông Lê binh Hùng - Trưởng cơ quan thường trực phía Nam, đại diện Liên minh HTX Việt Nam, lại cho rằng: Thắt chặt các mối liên kết “4 nhà” là cơ hội rất lớn để khắc phục những yếu kém trong sản xuất nông nghiệp. Trong đó, cần phát huy được vai trò HTX dịch vụ nông nghiệp, phải thực sự là cầu nối, giúp DN và nông dân hợp tác, ký kết hợp đồng liên kết sản xuất.

Khi nông dân có vướng mắc trong hợp đồng với DN, thì HTX phải đứng ra hướng dẫn họ làm các thủ tục cần thiết, để người dân bán được nhiều sản phẩm cho DN với giá có lợi. Thực tế, muốn DN đầu tư vào phát triển nông nghiệp, cần phải tổ chức lại sản xuất nông nghiệp một cách khoa học, hợp lý từ nông dân, HTX, các DN thu mua và tiêu thụ sản phẩm.

Theo đại diện Liên minh HTX tỉnh An Giang, để việc liên kết tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp được thuận lợi, việc xây dựng cơ chế liên kết không thể chỉ dùng biện pháp hành chính, mà cần theo nguyên tắc điều tiết của thị trường, gắn với động lực lợi ích của các bên tham gia. Phương châm là chia sẻ rủi ro, hài hòa lợi ích, trách nhiệm rõ ràng, giữ chữ tín và xây dựng được sự tin tưởng lẫn nhau giữa các bên trong quan hệ liên kết.